Een juweeltje, het oudste theater 'Moderne Stijl' ter wereld.
Leestijd: 3 min
Sabbioneta ligt op slechts 30 kilometer van de beroemde ham- en kaasstad Parma. Net aan de 'overkant' van de rivier de Po, ligt dit juweeltje in de zuid-oostelijke punt van Lombardije, in de provincie van Mantova.
Het 4.133 inwoners tellende dorp, ontleent haar naam aan de zandbanken die ieder jaar, tijdens de lange, droge zomers, steevast ontstaan in de grootste rivier van Italie. 'Sabbia' betekent immers ‘zand’ dat op haar beurt weer is afgeleid van het Latijnse ‘sabulum’.
Net als Naarden-vesting betreft het hier een stervormig dorp omringd door een verdedigingsgracht. In 2008 heeft UNESCO Sabbioneta geprezen èn beloond met een plekje op de 'werelderfgoedlijst'. Motivatie was de wijze waarop het dorp tijdens de Italiaanse Renaissance periode, is gebouwd volgens het toenmalige idee van 'de ideale stad’.
Piazza Ducale vormt het karakteristieke centrum vanwaar je op loopafstand verschillende musea en gebouwen kunt bezichtigen. Zo vind je de 'Galleria degli Antichi', dit is na de kunstgallerij in het Vaticaan èn die van het Uffizi museum in Florence, de langste, overdekte gallerij van Italie.
Ik richt al mijn pijlen echter op het Theater 'All'Antica', het eerste gebouw ter wereld ontworpen als overdekt theater. Om correct te zijn moet ik melden dat in Vicenza het allereerste, overdekte theater is gebouwd, maar dat is vrij snel na haar ingebruikname volledig afgebrand. Op de resten is in 1647 (dus 50 jaar later dan Sabbioneta) het tot op heden te bezoeken, prachtige 'Teatro Olimpico Palladiano' herrezen. Dat maakt het veel kleinere theater in Sabbioneta dus ouder.
Al met al zou je verwachten dat een wereldstad als Londen of Parijs trots zou pronken met een dergelijk historisch hoogtepunt op architektonisch niveau. Niets is dus minder waar. Je zou kunnen stellen dat het hedendaagse,vergeten dorpje Sabbionetta in 1588 tot de ware trendsetters behoorde en zo het ‘toneel’ vormde voor innovatieve architektonische hoogstandjes.
Wat wordt er bedoelt met de 'moderne stijl'?
Tot het einde van de 16de eeuw bestonden er geen theaters die expliciet waren ontworpen voor indoor events.
Er waren wel gebouwen waar veel mensen samen kwamen om van muziek of toneel te genieten, maar die palazzi's waren daar in eerste instantie niet voor ontworpen en voldeden dus niet aan de logistieke behoeften van grote aantallen bezoekers.
Serviceruimten ontbraken. Er waren geen toiletten, geen ontvangsthal, laat staan een garderobe of een bar. De grondvesten van deze old-school theaters rustten welliswaar vaak op oude, Romaanse theaters, maar het was er behelpen.
Geen kleedkamers voor de artiesten en ruimten voor de opslag van decorstukken ontbraken. Meubels die tijdens de voorstelling het toneel op moesten, werden rechtstreeks ingereden vanuit het steegje achter zo'n pand. Je kan je voorstellen dat het achter de schermen een krap allergaartje was van...nouja, van vanalles.
Zo werd het theater "All 'Antica'', in opdracht van de invloedrijke Vespasiano familie, vanaf nul, ontworpen door architekt Vincenzo Scamozzi. Een omvangrijk bouwprojekt als dat in Sabbioneta was daar nog nooit eerder vertoond. Het plan voorzag aan de achterkant een volledig ingericht retrotoneel en aan de voorzijde van het pand domineerde een ruime entree voorzien van bar en garderobe het projekt. Loges en meerdere toiletten maakten dat grote aantallen bezoekers comfortabel konden genieten van een avondje uit.
Tegenwoordig verwacht je niet anders, maar je moet je voorstellen dat dat in die periode ongekend was. Ook het fenominale idee om de vloer van het toneel licht te kantelen, was een gamechanger. Artiesten of muzikanten op de achtergrond werden zichtbaar, dat was nog nooit eerder ‘vertoond’.
Samen met het Farnese theater in Parma en zoals ik eerder vermeldde, het Olimpico in Vicenza, is 't Teatro All'antico anno 2021 het enige te bezichtigen theater ter wereld, gebouwd volgens die zo herkenbare Renaissance stijl. Uiteraard van onschatbare, culturele- en architektonische waarde, dat kun je je voorstellen.
Een D-toertje waard dus wanneer je in Noord Italie bent.
Bereikbaarheid Sabbioneta:
Sabbioneta ligt zo'n 70 kilometer van het Airport van Verona. Uiterst makkelijk te bereiken met de auto bijvoorbeeld als je vanuit Nederland via de Brennero Italie binnenrijdt. Neem afslag Mantova (de Italiaanse stad met één van de mooiste skylines, waar ik binnenkort een post aan besteed). Vervolgens een uurtje door het uiterst platte, haast Hollands ogende landschap.
Kom je daarentegen uit de richting van Milaan, Parma of Bologna (haar vliegveld ligt op zo'n 100km van Sabbioneta) dan is afslag 'Parma' aan de A1 je beste optie. Vanaf daar ben je in een kwartier bij het vestingstadje.
Tip: in het plaatselijke turist-info kantoor kun je een passepartout kaartje kopen. Deze kost 15€, geeft je entree in alle gebouwen en is de hele dag geldig.
Voor een de interaktieve kaart GoogleMaps: Sabbioneta
Volg mijn instagram profiel waar ik dagelijks over mijn Italiaanse reizen en televisie-werk publiceer.
Reacties
Een reactie posten