Geheime Pleinen : het mannelijk geslachtorgaan als politiek manifest

(leestijd: 5 minuten)

Inleiding:

Als cultuurhunter ben ik een gezegend mens in Italie. Bijna dagelijks op reis voor televisiewerk, speur ik al twintig jaar door dit fascinerende land op zoek naar bijzondere verhalen, karakteristieke personages en opvallende gebeurtenissen. De rijke geschiedenis van dit land ervaar ik als ware cultuurporno.

Ik ben nu een paar maanden bezig met de research voor een boek dat Italie middels onbekende verhalen en lokaties ‘vertelt’. Als vertrekpunt heb ik ‘het plein’ gekozen, de plek waar sinds oudsher het politieke, het commerciele- en het religieuze leven van een stad en haar bevolking samenkomt.

Piazza Garibaldi, Massa Marittima (Toscane)

Zij heeft alles wel gezien en meegemaakt. Als een stille getuige vormde het plein meer dan vaak het decor van geschiedkundige evenementen, culinaire tradities, spannende legende’s, architectonische hoogstandjes en folkloristische feesten. Nu, eeuwen later, doet zij haar boekje open en gunt ons een blik in haar memoires.

Ik bezoek die pleinen die ondanks hun adembenemende schoonheid vaak onbekend en dus, een openbaring zijn. Tijdens die bezoekjes luisterde ik naar hun herinneringen die voor veel van ons geheim zijn gebleven.

Onder de titel ‘Geheime Pleinen’ verzamel ik ze voor je in een mooi boek.

Hier een voorproefje…..    

Piazza Garibaldi, Massa Marittima (Toscane)

De vorm van dit plein is enig in haar soort. Niet alleen in Italie, maar in heel de wereld vind je geen stadsplein als Piazza Garibaldi. Haar plattegrond is niet vierkant, niet driehoekig of ovaal, zèlfs niet meerhoekig.

‘De geometrie van piazza Garribaldi in Massa Marittima is onbeschrijflijk en bestaat niet’, zeggen stadsarchitecten. Sterker nog, ze omschrijven haar als ‘nieuwe geometrie'.

Zowel de bestrating als de gebouwen zijn van ‘Travertino’. Op slechts enkele kilometers afstand wordt deze steensoort uit de omringende heuvels gedolven. In het avondlicht van de ondergaande zon, kleurt het miljoenen jaren oude steen het eeuwenoude plein in romantische, intense goud- en okertinten.

Piazza Garribaldi is overigens een mooi schoolvoorbeeld, want hier vind je de belangrijkste gebouwen van een Middeleeuwse stad naast- en tegenover elkaar: de kathedraal, het gouveneurs paleis, de overdekte markt, het parochiehuis, de openbare waterbron, het gemeentehuis, de overdekte markt en de munt (waar de stad ooit haar eigen munt sloeg).

Een waterbron waar je ‘geen genoeg van krijgt’

Sinds eeuwen schuwt de Italiaanse kunst nòg het mannelijk- nòg het vrouwlijk naakt, maar zo expleciet als in Massa Marittima zie je niet vaak, of eigenlijk, nooit.

‘La fonte dell’abbondanza’ zoals de waterbron op het plein al bijna duizend jaar wordt genoemd, betekent de bron van overvloed.

Met de bouw van deze publieke voorziening was drinkwater voor iedereen, altijd, beschikbaar. Overigens, het woord ‘abbondanza’ sloeg niet alleen op het continue stromende water. Op de zolders boven de bron werd het overtollige hooi opgeslagen voor mogelijk koude- of minder vruchtbare periodes. Alle boeren binnen de gemeente werden uitgenodigd, lees verplicht, een quota van hun oogst in te leveren. Zo was er altijd, en voor iedereen hooi beschikbaar.

Water is ‘vruchtbaar’ waardoor het bruggetje naar voortplanting snel is gemaakt. Toch is het op zijn minst opmerkelijk te noemen dat een publiek werk, in het jaar 1265, werd voorzien van een muurschildering waarop een boom wordt afgebeeld die vol hangt met mannelijke geslachtsorganen. Stijve penissen die de rijkdom aan drinkwater illustreren, zo pal naast de kathedraal en het parrochiehuis?

Dat is nieuw. Ook voor de Italianen zelf die deze spraakmakende affresco pas in 1999, tijdens restauratie werkzaamheden, 'bloot' legden.

Er lijkt een minder voor-de-hand-liggend verhaal achter de rijpe ‘vruchten’ in de boom te schuilen. Ongelooflijk, maar het zou hier zomaar om het oudste politieke manifest ter wereld kunnen gaan.

De affresco uit 1265 zou je kunnen vergelijken met de posters van politieke partijen als de VVD, PvdA of Groen Links, die je overal door de stad ziet hangen in verkiezingstijd!

Volgens een lezing van George Ferzoco, expert Toscaanse Kunst in de Middeleeuwen, gaat het hier om een ‘cryptische’ boodschap van de Guelfi, aanhangers van de paus. Deze familie die grote navolging genoot, waarschuwde de burgers tegen de vooruitstrevende ‘erecte’ ideeen van hun tegenstanders de Ghibellini.

Zij waren op hun beurt aanhangers van de keizer en zouden, eenmaal terug aan de macht, niet schromen de bevolking te regeren middels ‘perverse’ nieuwe wetten, bijgelovige ideeen en hekserij.

George Ferzoco wijst erop dat het in de 12de en 13de eeuw, in Toscane wemelde van legendes over heksen die tijdens legubere rituelen de geslachsorganen van mannen afhakten om deze vervolgens in vogelnesten te offeren aan de natuur. Je zou je dus kunnen voorstellen dat de ongeschoolde bevolking uit die periode makkelijk te beinvloeden zouden zijn met soortgelijke afbeeldingen.

Wanneer je goed kijkt naar één van de vrouwen onder de boom, kun je, volgens George, opmaken dat zij, in plaats van het ‘oogsten' van een fallus, er één gaat ophangen in de boom. Precies andersom dus! 

‘Dit zijn heksen, in plaats van huisvrouwen of landarbeiders, en als je goed kijkt’, vervolgt de kunstkenner: ‘is het aanneembaar dat het groepje vrouwen rechts zich schuldig maakt aan onzedelijk gedrag, masturberen in het openbaar’.

Geloof me, je moet het met je eigen ogen zien om de filosofie van Ferzoco te onderschrijven, of niet. Spraakmakend genoeg zou ik zeggen en dus meer dan de moeite waard om, wanneer je in de buurt van Grosseto bent, een bezoekje te plannen aan Massa Marittima. Laat mij even weten welke ‘politieke’ overtuiging jij aanhangt. 

Ik ben nieuwsgierig naar jullie reacties ! Wellicht hebben jullie nog tips voor een plein waar ik zeker aandacht aan moet besteden. Schrijf mij op instagram waar ik dagelijks verslag doe van mijn reizen in Italie. Je vindt mijn profiel op: pascal_horbach

Mijn mail daarentegen: pascal_horbach@hotmail.com

A presto!

Luchtfoto Foto Markus Greber