Modena, ooit het Amsterdam van Emilia-Romagna
Leestijd: 4 minuten
Piazza Roma
Tot een paar
jaar geleden fungeerde Piazza Roma in het centrum van Modena nog als parkeerplaats.
De chaos die auto’s en brommers creeerden gaf het plein alles behalve een
elegante uitstraling. Tegenwoordig ligt er voor het imposante Palazzo Ducale,
waar de beroemdste militaire academie van Italie huist, echter een prachtig
gerenoveerd stadsplein.
De typische
parkeerhavens uit de jaren ‘70 hebben plaats gemaakt voor waterpartijen. Deze fontijnen zijn overigens niet lukraak gekozen om wille van design of
architectuur. Zij verwijzen namelijk naar de werkelijke havens die deze stad
ooit rijk was. Daarover later meer.
Uit de video 'Modena, city of water' - bij standbeeld van Hercules
Piazza Roma
fungeerde van de 15de tot de 19de eeuw als entree van Palazzo Ducale, huis van de invloedrijke familie Este. Belangrijke gasten
als koningen, hertogen en zelfs de paus, werden op de buitenplaats officieeel ontvangen, voordat zij de woning van de hertog betraden. Zo kon iedereen zien dat de hertog veel aanzien genoot. Daarnaast vormde het plein decor voor grote feesten waarvoor alle onderdanen werden uitgenodigd. De
bevolking werd hier ook regelmatig samen geroepen ten behoeve van algemene beschouwingen
en mededelingen.
Uit de video 'Modena, city of water' - Fonte d'Abisso
Een verborgen verleden, geen straten
maar kanalen.
Aan de
Noord-West zijde van het plein vind je, een paar meter onder het straatoppervlak, een waterbron, 'la fontana
d’Abisso’. Deze voorzag de stad ruim duizend jaar van kristalhelder drinkwater. In
eerste instantie is dat niet zo bijzonder. Wèl als je weet dat deze bron één
van de aanwijzingen is die getuigen dat Modena vroeger een heuse waterstad was, die niets ten onder deed aan Amsterdam of Venetie. Vandaag de dag moeilijk voor
te stellen dat het centrum van deze Emiliaanse stad van links naar rechts doorkruist
was met kanalen. Veel van haar palazzi’s stonden direkt aan het water, naar voorbeeld van Venetie en de
straten die er wèl waren, werden middels talrijke bruggen aan elkaar verbonden.
Tegenwoordig
zijn Canal Grande, Canalino en Canalchiaro gedempt, maar de straten dragen nog
steeds dezelfde namen als anderhalve eeuw geleden. Ook Calle di Luca, Calle dei Campionesi en Calle
Boldesano zijn steegjes geworden waar water niet meer terug te vinden is.
Hier en
daar, onder de gewelven van de stad en niet voor het publiek toegankelijk,
bestaan nog stroompjes en kanalen die de tand des tijds hebben doorstaan. Deze
waterwegen worden tot op de dag van vandaag gebruikt voor de distributie van
water, of voor de afvoer ervan.
Waar komt al dat water vandaan?
Even een
flinke pas terug in die tijd… Ingesloten tussen de twee rivieren Panara en
Secchio, was de moeras achtige omgeving al ver voor onze beschaving een
aantrekkelijk gebied voor de mens om zich te vestigen. Lang voordat de Romeinen
van zich lieten horen bouwden de Etrusken op de plek waar nu piazza Roma ligt hun
eerste nederzettingen. Dat was niet voor niets.
In het waterrijke
gebied, dat een natuurlijke bescherming vormde tegen vijanden en roofdieren,
lag deze plek wat hoger, was dus droog en gaf een strategisch uitzicht over de
direkte omgeving. De Etrusken noemden
haar Mutna of Mutana, wat zoiets als tombe betekende. Dat lijkt raar, maar in die
periode werden overleden dierbaren dicht bij huis op een droge plek bovengronds
‘begraven’.
Plattegrond Modena anno 1730
Overigens is de herkomst van Italiaanse
stadsnamen vaak te herleiden aan periodes en beschavingen ver voor de onze. Modena
is daarvan een mooi voorbeeld. Zo doopten de Romeinen haar in 183 voor Christus
om tot Mutina, dat dus afgeleid is van dat Etruskische Mutna. Die naam kun je op
haar beurt weer afleiden uit de antieke mediterraneaanse taal
(1000 voor Christus), Mut of Mot, dat heuvel betekende.
Op grote
afstand van de Adriatische kust moest de groeiende stad die rond het jaar 1600
inmiddels Modàna heette, van de nood een deugd
maken. De beschikbare bergriviertjes waren ondiep en onbruikbaar voor
handelsschepen. De Po, waar zij op uit kwamen, was wel begaanbaar en relatief dichtbij, Middels het uitgraven van kanalen was de oplossing snel gevonden en eenmaal bezig, waarom niet
meteen de stad in? Zo werd
Modena makkelijk bereikbaar per boot voor alle handel uit het Oosten. Daarbij gebruikte de familie Este de nieuwe waterwegen maar wat graag om, zonder overstap of oponthoud, naar haar luxe vakantiehuizen in de omgeving van Padova te varen.
Tegenwoordig
is Modena bij het grote publiek vooral bekend om de ronkende Formule1-motoren. Op steenworp afstand van het centraal station loop je zo het ouderlijk huis van Enzo Ferrari binnen waar met
name de geschiedenis van de oude fabriek wordt beschreven. Daarentegen op een half uurtje
rijden, in het dorpje Maranello, staat de moderne Ferrari-fabriek inclusief testbaan èn
het spectaculaire museum. Het is interaktief en de ware fanaten, groot of klein, kunnen daar zelf plaatsnemen in een racesimulator.
Voor 300€ mag je zelf een hulf uurtje door het platteland van Modena crossen, kijk uit voor flitspalen!
Verder is
Modena natuurlijk beroemd om haar zwarte goud, de aceto balsamico, waar ik
wellicht in een volgend blog uitgebreid aandacht zal besteden. In de heuvels en
op het platteland rondom de stad vind je prachtige bedrijven die volgens een gecompliceerd,
traditioneel ritueel de balsamico produceren. Net als tastings bij wijnhuizen kun je daar de verschillende
stadia van het rijpingsproces proeven.
Van het waterverleden
is in Modena weinig tastbaars terug te vinden. Ondanks dat blijft het
fascinerend om je, bij een bezoekje aan de het karakteristieke centrum, voor te
stellen hoe het water hier ooit door de grachten stroomde en het uitzicht
bepaalde.
Piazza Duomo
Daar waar trekpaarden tot een eeuw geleden af en aan liepen om de
platschuiten vol met zout en andere levensmiddelen naar hun eindbestemming te
loodsen, eet je nu op een terrasje, een salade met een heerlijke
scheut aceto balsamico. Dat deed ik de vorige week... Klik hieronder op de link.
In een video van 4 minuten geef ik nog wat extra informatie in aanvulling op deze blog.
Voor tips en trips....neem gerust contact met mij op. Als personal travel advisor kan ik jouw vakantie in Italie dat extra authentieke tintje geven. Volg mijn instagram profiel waar ik een paar keer per week verslag doe van Italiaanse events en lokaties, of schrijf naar: pascal_horbach@hotmail.com
Reacties
Een reactie posten