Merletto - een volksopstand redde een traditie

Leestijd 3 minuten

Piazza del Popolo - Offida

Midden op dit dorpspleintje waan je je direkt in andere tijden. Ondanks het feit dat de bouwstijlen van de palazzo's varieren van de 12de tot de 18de eeuw, is dit unieke, driehoekige 'plein van het volk', een pronkstuk van harmonie en schoonheid.

Terecht dus, het middelpunt van Offida. Hoog op een rots zo'n 300 meter boven de zeespiegel, heeft het dorp de tand des tijds goed doorstaan. Aardbevingen zijn in deze omgeving van de Marken, met name in de afgelopen 20 jaar, van een verwoestend karakter gebleken. Offida heeft er hier, in de provincie van Ascoli-Piceno, gelukkig weinig onder geleden.

De voorgevel van het gemeentehuis domineert la piazza. Op de eerste verdieping is zij opgesierd met een elegante gallerij van 13 pilaren. De loge die daaronder schuil gaat biedt een prachtig uitzicht richting via Roma en 'La chiesa della Collegiata' (zie foto).

De kerk ontbreekt immers nooit op een traditioneel, Italiaans plein.  In Offida huist zij voor veel gelovigen een onverwachtte verassing. De enige replica ter wereld van de grotten van Lourdes, is hier te bezoeken. 

Maak vooral tijd om de raadzaal en met name, de 'Serpente Aureo' in het gemeentehuis te bewonderen. In het zelfde pand vind je namelijk het theater dat op zichzelf al een oogverblindend spektakel is.

Merletto a Tombolo – ruim 500 jaar kantklossen

Er bestaan teksten uit 1500 waarin verwezen wordt naar het ambacht dat tot op de dag van vandaag niet alleen een tradizionele tijdsbesteding is, maar naast het toerisme, de voornaamste bron van inkomsten voor enkele inwoners van dit kleine heuveldorp.

Waarschijnlijk is het kantklossen, dat exclusief van moeder op dochter wordt doorgegeven, zèlfs honderden jaren ouder. Onlangs zijn er pentekeningen en schilderijen gevonden uit de 13de eeuw, waarop een aantal vrouwen op de achtergrond duidelijk bezig zijn met het produceren van kleedjes en kledingstukken .

Tegenwoordig hebben wij niet zo veel meer met dit ambacht dat definief drijgt te verdwijnen, maar in de middeleeuwen gold Offida als een invloedrijk centrum dat haar bestaansrecht ontleende aan de verwezelijking van uiterst ingewikkelde ontwerpen.

Naomi Campbell '97 in Merletti di Offida

De produkten uit Offida stonden niet alleen bekend om de kwaliteit van de verwerkte materialen, maar met name de verfijndheid en orriginaliteit van  haar ontwerpen waren tot ver over de Italiaanse landsgrenzen populair en onverzadigbaar. 

Tot op de dag van vandaag staat het label 'Made in Italy' voor vakmanschap en meesterschap. Dit is mede te danken aan de explosieve groei van handwerkscholen die aan het begin van de vorige eeuw (1900) als paddestoelen uit de grond schoten. Miljoenen, jonge Italianen werden in ijl tempo opgeleid om vervolgens deel uit te maken van een industrie die middels handgemaakte produkten de hele wereld zou veroveren. 

Schoenmakers, meubelmakers of leerbewerkers, je kan het zo gek niet bedenken of in heel Italie schoten de hoog aangeschreven opleidingen uit de grond. De gemeente Offida wilde niet achteblijven en bedacht dat het een goed idee was een kantklosschool te openen. Zo gezegd zo gedaan, maar dat leverde niet het gewenste resultaat. 

Moeders en oma's schreeuwden het van de daken dat zij niet zonder pardon aan de kant geschoven konden worden en vervangen door een leraar op school. Een ware culturele volksopstand keerde het tij. De kunst van het kantklossen leerde je immers van je moeder, niet van een ‘onbekende’. Onder druk van de publieke opinie werden de leraren ontslagen en de poort van het schoolgebouw vergrendeld. De kunst van het kantsklossen werd weer binnen de muren van het familiehuis doorgegeven.

Tegenwoordig is 'leven van kantklossen' nog maar voor weinigen wegegelegd. Een handjevol vrouwen houdt de traditie levend. Desalniettemin dreigen de geheime kneepjes van het vak ten onder te gaan. Om dat vooruitzicht te mijden is er in 2006 een vereniging in het leven geroepen die het voortbestaan, zij het op kleine schaal, garandeert.

Wanneer je Offida in de zomermaanden binnenloopt ontkom je gelukkig niet aan de leden van de vereniging. In de koele schaduw van een portiek of onder de bogen van het Piazza del Popolo vind je zowel jonge meisjes als oudere dametjes die ijverig kantklossen. Vaak zijn het drie generaties op een rij. Oma, mama en dochter, zoals het hoort. 

Het authentieke kantklosfeest: Ieder jaar in de maand juli staat Offida op haar kop voor het 'Merletto' feest. Terrasjes, muziek en uiteraard kantklossen bepalen het straatbeeld. De manifestatie duurt en week waarin ook verschillende musea en tentoonstelling, met of zonder gids te bezoeken zijn.

Palazzo de Castellotti: Het gemeentemuseum huist in een prachtig paleis aan Via Roma. Een afwisselende tour brengt je van de eeuwenoude kelders van het pand naar de eerste verdieping waar verschillende Italiaanse ambachten worden belicht. Op 'piano nobile' vind je daarentegen de uitleg en geschiedenis van het lokale kantklossen. 

Entree kost €3,50 per persoon

Wanneer je 6€ betaalt (ipv €3,50) heb je tevens toegang tot het 'Teatro Serpente Aureo'. Daarnaast kun je ook gratis naar Santa Maria della Rocca. Het imposante kerkje gebouwd op de rand van een stijle klif, vanwaar je een prachtig uitzicht hebt over de kustlijn van de Adriatische Zee