Van een fontein in Rome naar een Nipkowschijf in Amsterdam

Over Rome kan ik een boek schrijven. Over Rome zijn talrijke boeken geschreven en over Rome zal in lengte van dagen geschreven worden. Ik kom er vaak en ken haar inmiddels op mijn duim. De leukste steegjes, pleintjes en bezienswaardigheden, die niet noodzakelijkerwijs in de toeristenboekjes staan vermeld, weet ik te vinden.

Mijn fotografisch geheugen en orientatievermogen leggen mij als lokatie producer geen windeieren. Vraag mij niet hoe vaak ik Rome in de afgelopen 20 jaar heb bezocht. Wat ik wel weet is dat ik maar één keer een plek gezien hoef te hebben om die vervolgens een tweede keer blind te vinden.

Dus waarover vertellen? Ik kies voor een onderwerp dat wij in deze tijd als gemeen goed beschouwen, maar waar een historisch verhaal aan vast zit èn waar ik een filmische ervaring mee heb. Drinkwater, oftewel de fonteinen van Rome.

Hoeveel fonteinen denk je in de Italiaanse hoofdstad te vinden, honderd, tweehonderd of vijfhonderd?  Ik help je op weg. Ter vergelijking, Amsterdam heeft 252 bruggen in de binnenstad.

Rome heeft meer dan 2.000 fonteinen in het centrum en als je daar de bekende 'nasoni' (de kleine waterfonteintjes die 24 uur per dag drinkwater uitspuiten) bijrekent, dan kom je op ruim 4.500!

'Quanto sei bella Roma quann'è sera, quanno la luna se specchia dentro ar fontanone' zingt de populaire Italiaanse zanger Antonello Venditti in Romaans dialect.

'Rome wat ben je mooi in de avond, wanneer de maan zich spiegelt in jouw fontein'

Om die maan te zien weerspiegelen hoef je dus niet ver te lopen. De pleinen waar geen fontein staat zijn minder talrijk dan die waar er wel één glorieus het middelpunt vormt.

Het antieke Rome werd tweeduizend jaar geleden al 'Regina Aquarum' genoemd. De koningin van het water. Naast dat de fonteinen vermaak boden en een estetische bijdrage leverden aan de toendertijd grootste stad ter wereld, waren zij de demonstratie van een onuitputbare beschikbaarheid van water. Tevens straalden zij de onmiskenbare kracht uit van een politieke machtscentrum, die van het Romaanse Rijk.

De geologische ligging van Rome was de eerste reden van het buitensporig aanwezige drinkwater. De stad had oorsprong op heuvels van vulkanische afkomst. Uiterst vruchtbaar en sponzig, waar het regenwater goed door gefilterd werd. Daaronder een dikke laag klei die geen druppeltje H2O doorliet. Zo kon op zeer ondiepe plekken het zuivere water makkelijk naar boven worden gehaald.

Ten tweede waren de Romeinen in een latere periode, toen de bevolking van de stad ruim het aantal van één miljoen passeerde, hun tijd zo ver vooruit dat zij met kilomters lange acquaducten het smeltwater van de bergen en meren naar de metropool wisten te vervoeren.

De natuurlijke waterbronnen die her en der in de stad aanwezig waren zijn nagenoeg allemaal verdwenen. Op een paar na. Bijvoorbeeld die in Campo Marzio, het meest Noordelijk gelegen deel van het stadscentrum, bij Ara Pacis. Daar vind je ook de enige klok ter wereld die dankzij de waterstroom wordt aangestuurd! L'orologio ad acqua is een vrij recent projekt, uit 1873, maar daarom niet minder bijzonder.

De andere bron waar nog tot op de dag van vandaag water op een natuurlijk manier de stad in stroomt is waar mijn televisie avontuur op weg naar een Nipkowschijf begon, de Trevifontein!

'Dat is een mooi streven Michiel, maar makkelijker gezegd dan gedaan.'

Ik zat aan een grote, houten tafel in het produktiekantoor van 'De Familie' in Amsterdam,

waar de produktieleider Alexander Blaauw en regisseur Michiel van Erp mij net hun

voorstel hadden gedaan voor het draaien van verschillende scenes in het centrum van Rome ten behoeve van de tv serie over het leven van Ramses Shaffy.

Geinteresseerd hing Michiel met zijn ellebogen op tafel naar voren geleund. Zijn kin rustte in zijn handen.: 'Wat is het grootste probleem dat jij voorziet?'

Ik legde uit dat er volgens mij twee kinken in de kabels zaten: 'Ten eerste Michiel, dag of nacht, het is daar superdruk met toeristen. Op plaatjes lijkt het allemaal mooi en groots, maar vergis je niet. Het plein is superklein, of misschien moet ik zeggen dat de fontein te groot is voor het plein.'

De regisseur had bedacht dat de homo erotisch getintte scene tussen Ramses en Joop, die elkaar hartstochtelijk een zoen gaven, ìn de Trevifontein moest gaan plaatsvinden. Net als Anita Ekberg en Marcello Mastroianni in de film 'La Dolce Vita' in 1960.

'Er komen maar liefst vijf straatjes uit op de drukste toersitische trekplijster van de stad, dus alleen al het 'schoon houden' van de set gaat een monikkenwerk worden', vervolgde ik.

'Per dag schuifelen er zo'n 35.000 toeristen voorbij. Het is overigens nog maar de vraag of wij het plein mogen afzetten. En àls we toestemming krijgen dan betekent het dat wij bezit nemen van publiek terrein en daar moet per vierkante meter flink voor betalen. Geen probleem voor grote Amerikaanse produkties, die met miljoenen dollars worden gefinancierd, maar ik vermoed dat dat bij jullie niet het geval is?'

Michiel trok zijn wenkbrauwen op.

'Daarbij vraag ik mij af of je uberhaupt de fontein in mag, want ik meen ergens gelezen te hebben dat dat tegenwoordig verboden is, zèlfs voor een fimcrew'.

'Maar ik wil het wel graag', lachtte Michiel en hij stond op.

Ik begreep dat ik met een ijzersterk vervangend voorstel moest komen om aan zijn creatieve verlangens te voldoen.

'Luister, laat ik het zo met jullie afspreken. Ik besteed een dag aan het produceren van deze lokatie. Dan zie ik wat dat oplevert en dan wegen we de voors en tegens tegen elkaar af. Ben jij er wel eens geweest eigenlijk ?', ik keek naar Michiel die liep te ijsberen.

Hij schudde van niet.

'Ik maak goede lokatiefoto's en onderzoek of er in de direkte omgeving interessante mogelijkheden zijn voor catering, parkeren, kleding en make-up etcetera.

Hij stopte met zijn loopje en keek op: 'Ok, eens en dan?'

'Nou, naar de filmcommissie van Rome moet ik sowieso voor het aanvragen van filmvergunningen en zij kunnen uitsluitsel geven over het afzetten van het plein en het betreden van de fontein, maar,' voegde ik er aan toe: 'geef mij ook de tijd om vast een vervangende lokatie te bezoeken, waarvan ik op voorhand eigenlijk zeg dat we daar beter zouden kunnen draaien.'

In mijn rol als (lokatie)producer stop ik nooit met creatief plannen en denk altijd ver vooruit om de produktie te behouden voor onnodige problemen en oponthoud. Betreffende Trevi zag ik teveel beren op de weg en had al een andere fontein in gedachten die kwa uitstraling de competitie met de Trevi fontein makkelijk aankon.

'Dat klinkt als een prima plan, wij vertrouwen op jouw oordeel', zei Alexander die ook opstond en nog een kop koffie voor ons inschonk. Michiel legde een hand op mijn schouder: 'Fijn dat je dit voor ons gaat doen, ik heb er een goed gevoel bij. Wanneer denk je dat we een eerste bezoek kunnen plannen aan Rome? Het lijkt mij een goed idee dat ook de opnameleider dan meekomt'

De opnames stonden gepland voor augusts dus ik spoorde aan op een ontmoeting in juni.

'Dan heb ik alle lokaties zeker voor elkaar! Betreffende het huis van Fellini heb ik een mooi buurtje in gedachten. Heel centraal, niet druk en lekker oud. Het moeilijkst wordt het vinden van een kamer met uitzicht op het Colosseum.

Ik bedoel makkelijk te vinden uiteraard, want zoveel zijn er niet, maar om de bewoners bereid te vinden hun huis een dag af te staan aan een Nederlandse filmcrew kan lastig worden. De opties zijn de volgende: òf ze willen het niet, òf ze hebben al zo vaak een dergelijk verzoek gehad dat ze intussen goed weten wat hun lokatie waard is en de hoofdprijs vragen. We zullen zien'

'Geef ze ongelijk', zei Michiel: 'maar dat gaat jou wel lukken.'

Twee weken later liep ik vanaf Via del Corso door een klein steegje richting de Trevi fontein. Het was prachtig weer en ik vervloekte mijzelf, omdat ik die ochtend in het frisse Parma een lange broek had aangedaan. Inmiddels een uur in Rome waar het kwik tot 28 graden was gestegen plakte de pijpen van mijn spijkerbroek aan mijn kuiten en liep het zweet mij over de rug.

Ondanks het feit dat ik er slim voor gekozen had op een dinsdag de eeuwige stad te betreden, was zij, op de brug tussen april en mei, al vol toeristen. De schoonheid van de Trevi fontein werkt als een magneet op ijzer, dus ver voordat ik het monument met eigen ogen kon aanschouwen bereikte het geruis van de aanwezige bewonderaars mij in het smalle straatje.

Eenmaal op het pleintje kwam de bevestiging van mijn eerder uitgesproken vermoedens binnen een aantal seconden. Dit was geen geschikte lokatie voor een romantische scene, die van twee mannen nog wel. In die drukte, ondoenbaar.

Vanuit verschillende hoeken maakte ik wat overzichtsfoto's en zocht ondanks mijn slechte voorgevoel naar een aantal restaurantjes. Ik wilde weten of het mogelijk was daar met een groep van ongeveer 25 personen te lunchen of dineren.

Je zou denken dat ze dat natuurlijk fijn vinden, maar op dat soort plekken verkopen ze één stoel graag zo vaak mogelijk per dag, Dus klanten gaan zitten en bestellen. Binnen twee minuten staat het eten op tafel dat het liefst binnen een half uur wordt weggewerkt. Afrekenen en 'via', hup weg. Tijd is geld, heel veel geld. Een film crew die lekker anderhalf uur gaat zitten, is niet interessant, dat kost geld. Daarbij had ik de noodzaak om bij zo'n restaurantje ook een plekje te scoren waar ik de dames verantwoordelijk voor kleding en make-up kon onderbrengen, want waar ging ik dat anders doen? Op straat?

Dat was precies mijn punt tijdens de bespreking in Amsterdam. Het mooiste zou zijn wanneer ik voor kleding en make-up een lokatie vond als een hotel, waar we ook konden slapen. Dan had ik drie vliegen in één klap. Maar op een A lokatie als Trevi is dat de Goden verzoeken. Daarmee bedoel ik dat je heel diep in de buidel moet tasten. Voor grote Amerikaanse films is dat geen probleem, maar voor een Nederlandse produktie ligt dat buiten handbereik.

Ondanks mijn twijfels bezocht ik dus tòch drie eetgelegenheden op korte afstand van de fontein. Een restaurant, een trattoria en een pizzeria. In de laatste zag ik alleen kleine Indianen in de keuken staan. Daardoor was ik er snel van overtuigd de werkelijke Italiaanse pizza op die plek niet te vinden, duidelijk een tourist-trap. Het restaurant wilde niet op mijn avances ingaan en bij de trattoria zeiden ze dat het geen probleem was, maar dat ik twee dagen voor opnames nog maar eens moest bellen.

De Trevi fontein was daarmee, wat mij betreft, een no-go.

Via de Spaanse trappen liep ik naar Piazza del Popolo waar de filmcommissie gehuisvestigd is. Ik had bijhoorlijk wat informatie van ze nodig en wilde sowieso even mijn gezicht laten zien.

Altijd goed in Italie wanneer je met bureaucratische overheidsinstanties te maken hebt. Wanneer je later telefonisch iets van ze nodig hebt helpt het wanneer ze zich jou herinneren. Helemaal wanneer je een buitenlander bent die Italiaans spreekt, dat vinden ze geweldig.

Bizar hoe de ingang van zo'n belangrijk kantoor dat te maken heeft met de grootste filmmaatschappijen ter wereld verborgen ligt in een smerige pishoek van een prachtig Romaans plein

(zie op foto uiterst links dat kleine zwarte deurtje!)

 Boven in het pand, dat vroeger één van de de toegangspoorten van de stad was, stonden een aantal bureautjes die niet zouden misstaan in een decor van de jaren '60. De oudere dame met paars gespoeld haar bij de receptie, werkte nog op een typemachine. Twee collega's achter haar, die de pensioensgerechtigde leeftijd al jaren waren gepasseerd, stoeiden met een printer. Kortom, de inefficientie die ik verwachtte, maar dan in het kwadraat.

Mijn eerder uitgeproken vemoeden werd snel bevestigd. Een plein als dat van de Trevi fontein is onmogelijk af te sluiten, mits voor een week, voor een kaskraker, en voor heel veel geld. Daarbij bleek het waar te zijn dat je nooit en te nimmer een fontein of standbeeld mag betreden of beklimmen, ook al heb je een filmvergunning op zak.

Ik was er echter van overtuigd dat ik Michiel er niet van zou kunnen weerhouden om hoe dan ook ergens een fontijn in te springen. Heel eerlijk gezegd, wilde ik dat zelf eigenlijk ook. Een aktie die helemaal paste bij het karakter van Ramses.

Daarvoor had ik een plan en hield sluw als een vos mijn mond bij de dames van de commissie. De fontein die ik in gedacten had lag niet in het drukke centrum, dus dat ging goed komen.

'Je moet voor iedere lokatie een aparte aanvraag doen en daarvoor moet je ook hier terugkomen met een post stempel', vervolgde de dame met de gekleurde coupe, terwijl ze mij bijna verliefd aankeek: 'Meestal huren de buitenlandse fimmaatschappijen een lokaal bureau in dat dat allemaal voor hun regelt, misschien is dat voor u ook handig?'

'Nou nee helemaal niet', dacht ik:'daar gaat mijn business, voor geen goud!'

'Dat is goed te weten', loog ik: 'Hoe veel dagen moet u de aanvraag voor opnames binnen hebben'.

'Zorg dat ik het zo'n 6 weken voor aanvang heb, dat is het beste'

Ik beloofde dat ik spoedig iets van mij zou laten horen en rende de trap weer af.

Terug in de klamme buitenlucht liep ik links het plein over naar de monumentale trappen die naar het bordes van Villa Borghese leiden.

In tegenstelling tot wat je zou denken betreft Villa Borghese geen huis, althans, niet alleen. De prachtige gallery waar een mooie collectie standbeelden van Bernini en Cavano te bewonderen zijn beschikt over een openbaar park dat dezelfde naam draagt, Het bordes betreft dan ook geen balkon, maar een terras aan de rand van het park, dat op een hoogte van zo'n 15 meter boven het Piazza del Popolo uitkijkt over Rome. Het zicht reikt tot aan de koepel van het Vaticaan.

Die romantische plek hadden we bedacht als lokatie waar Ramses en Joop, net aangekomen in Rome als straatartiesten hun geld probeerden te verdienden. Na weinig succes smeden zij daar hun plannen om op een snellere manier carriere te maken in de Italiaanse showbizz.

In die roerige jaren zestig was de Italiaanse artiestenwereld een verlengstuk van de Amerikaanse filmindustrie die de meeste van haar films in Rome produceerde. Dat gebeurde in de grootste filmstudio's ter wereld, in cinecittà. Ramses en Joop wilden daar kostte wat kost deel van uitmaken.

De volgende ochtend begon ik op piazza Santa Maria in Trastevere. Volgens mij was zij uitermate geschikt voor de terrasscene die ik in het script had gelezen. Een sfeerscene waarin Ramses en Joop in het Rome van welleer zingend met een accordeon beter aan de bak kwamen en geld verdienden.

Een uitgebreide scene met veel figuratie. Dat moest wat mij betreft op een herkenbaar Romaans plein dat niet te druk was. De buurt Trastevere is met name in de avond een populaire hangout voor toersiten en locals. Overdag laten zij de buurt vaak links liggen. Prima lokatie dus om in de late ochtend met veel acteurs en props te draaien.

Ik had die nacht doorgebracht in een middenklasse hotel op nog geen 150 meter van het plein in een smal, achteraf straatje. Zoals ik vaker doe, was ik bij het inchecken de avond ervoor niet meteen met de deur in huis gevallen, maar pas tijdens het ontbijt had ik het juiste moment afgewacht om de eigenaar te vragen of ik, samen met de huur van 20 kamers een ruimte binnen het pand mocht inrichten als make-up en kleding.

'Geen probleem!', riep hij enthousiast: 'ik weet niet hoe en waar, maar dat gaan we gewoon regelen'

In Italie gaat het meer dan vaak om timing en de manier waarop je iemand een gunst vraagt.

Hemelsbreed niet ver daar vandaan had ik mijn zinnen gezet op de fontein die later ook daadwerkelijk zou schitteren in, wat mij betreft, een van de mooiste scenes van de serie.

Door haar ligging op een heuvel, aan de rand van het centrum, lag Acqua di Paola zowat recht tegenover het bordes van Villa Borghese, maar dan met zo'n 3kilometer stad ertussen.

Toen ik er na een klim van een half uur eindelijk weer voorstond was ik direkt overtuigd van mijn idee dat zij prima kon fungeren als stand-in voor de Trevi fontein.

Een prachtige monumentaal bouwwerk, dat in tegenstelling tot de Trevi fontein, in antieke tijden fungeerde als een 'mostra'. Zij markeerde het eindpunt van acquaduct dat in haar geval helemaal vanuit het Bracciano-meer, op zo'n 60km van Rome, drinkwater naar de stad bracht.

Anderhalve maand later stond ik weer oog in oog met haar schoonheid. Zij aan zij met Michiel. Hij wees naar de militairen die aan de overkant van de straat, op wacht stonden, maar voor wat dan?

'We zijn hier op nog geen honderd meter vam de Spaanse Ambassade', legde ik uit.

De regisseur keek opgelucht: 'Gelukkig dus als wij hier met onze acteurs tòch stiekem het bassin ingaan dan komen zij niet met geladen mitrailleur op ons afrennen?'

'Nou als ie lekker geladen is heb ik daar geen problemen mee', grapte ik, maar vervolgde streng: 'Michiel, ik vind het prima maar laten we één ding afspreken. We plannen deze scene als allerlaatste en dan moet hij er in èèn keer op staan. We gaan het niet riskeren om de Italiaanse pers te halen met krantenkoppen als NEDERLANDSE FILMPLOEG ILLEGAAL IN FONTEIN'

Hij was het met mij eens: 'Doen we, top lokatie Pascal. Ik ben hier heel blij mee. Het is een prachtige plek in de stad, weinig verkeer en ik zie nu al hoe het maanlicht zal weerspiegelen in het kletterende water achter de hoofdrolspelers. Zorg nog even voor een energie bron, want ik wil waarschijnlijk nog wel wat redheads gebruiken om het hier en daar wat in te vullen. We gaan hier rond middernacht draaien toch?'

'Ja inderdaad. Prima', zei ik: 'dan ga ik voor deze lokatie geen slapende honden wakker maken. We bezetten geen publiek terrein en hoeven geen auto's tegen te houden. Een Romaanse collega van mij heeft mij geadviseerd zo weinig mogelijk te melden, Niet zozeer om kosten te besparen, maar wel om zo ver mogelijk van de bureaucratische rompslomp te blijven.'

We stapten in de auto en reden naar het Colosseum.

'Was het nou moeilijk om een bewoner bereid te vinden zijn huis ter beschikking testellen? Hoe heb je dat voor elkaar gekregen?'

Trots vertelde ik over mijn taktiek die ik in dit specifieke geval had gebruikt (die ik hier niet ga beschrijven). Michiel was onder de indruk. Leuk vond ik dat. Tot op de dag van vandaag ben ik trots op die lokatie. De scene waarin Ramses en Joop discussieren over hun misgelopen carriere in Rome, vindt plaats voor een open raam waardoor je duidelijk de contoeren van het Colosseum ziet. Het is echter zo mooi uitgelicht en goed gedraaid dat het nep lijkt! Te mooi om waar te zijn! Als ik niet beter zou weten zou ik denken dat het in een studio voor een chromakey muurtje is opgenomen waar later, in postproduction, een afbeelding van het Colosseum is geplaatst.

De laatste lokatie, die wij de dag erna bezochten, was wederom in Trastevere en werd na uitgebreid discussieeren goedgekeurd. Een interessante lokatie waar de ingang van het oude pand, dat in het verhaal het huis van de legendarische regisseur Fellini moest voorstellen, iets lager lag dan straatniveau. Ik had die plek juist daarom geselecteerd. Het leek mij interessant dat de scene waarin Ramses en Joop stomdronken voor de deur lagen, ook makkelijk vanuit een hoog camera standpunt gedraaid kon worden. Dat klopte, maar voor de deur zelf was het smal, met het gevolg dat er in de tegenshots bijhoorlijk gepingeld moest worden om geloofwaardige close-ups te maken. Dat probleem werd uiteindelijk opgelost waarna wij afspraken dat ik alle bezochte lokaties definitief zou maken.

Voor mij betekende dat in overleg met de opnameleider en de produktieleider een opnameschema maken, want, welke scene draai je het eerst? Welk het laatst? Je moet rekening houden met verkeersdrukte, het uur van de dag. Waar staat de zon? Beschikbaarheid van de acteurs en figuranten. Wanneer slaap je in welk hotel? Alles heeft invloed op elkaar.

Er zijn scenes die om wille van het script persé op een bepaald tijdstip moeten worden gedraaid, zoals bijvoorbeeld de bordes scene. Een vrij simpele scene die het mooist tot haar recht zou komen in laag, rood avondlicht. Of de Colosseum scene. Het beste in de ochtend, want weinig verkeer dus minder geluidsoverlast met de ramen open. Ga zo maar door. Op het eerste gezicht kleine dingetjes, maar uiterst belangrijk voor een efficiente verloop van de opnames.

Verder stond mijn lijstje vol met andere things-to-do.

Verder gaande afspraken maken met de eigenaren van de verschillende lokaties. Parkeervergunningen regelen. Autohuur regelen. Catering organiseren. Met het hotel in Trastevere die make-up en kledingruimte bepalen. Uiteraard weer naar de filmcommissie. Routebeschrijvingen maken. Castings regelen. Op zoek naar figuranten, die in ouderwetse kledingstukken uit de jaren '60 moesten passen, met bijbehorende maten.

Op de valreep kreeg ik nog een zeer bruikbare tip van een Italiaanse collega:

'Huur een politie agent in die alle dagen in burger met je meegaat. Dat scheelt een hoop gezeik in geval dat je een ijverige diender tegenkomt die vergunningen wil zien die je wellicht niet paraat hebt of soms helemaal niet hebt. Zo'n agent in burger komt dan in aktie. Hij gaat naar zijn collega en maakt een praatje, collega's onder elkaar. Hij leidt hem als het ware een beetje af en praat jofel: 'Oh leuk een Nederlandse crew. Ze maken een mooie serie. Goed georganiseerd die Hollanders. Alles in orde, zijn netjes, fijne mensen'.

Op een gegeven moment taait die ander gewoon af...

Eerst dacht ik ja ja das lekker hypocriet en luistert naar omkoperij.

Nu jaren later, moet ik zeggen: 'Ja klopt, maar het werkt wel!'

Wat een geluk dat we er eentje bij ons hadden. Het was een prachtige dag toen wij 's ochtends vroeg, onder de stralende zon, begonnen met het dressen van onze 'set' midden op het plein Santa Maria di Trastevere. Tafeltjes stoeltjes en parasolletjes. Alles verliep vlekkeloos. Zelfs de uitbaters van de caffe's rond het plein hielpen ons waar nodig en waren blij de drankjes te serveren die wij, om goodwill te creeeren, bij hen wegtrokken. Nogmaals, geen wolkje aan de lucht letterlijk en figuurlijk, totdat we de scene, die we al een paar keer met crew en cast hadden gerepeteerd, werkelijk gingen draaien.

Op het moment dat de opnameleider 'AKTIE' riep kwamen vier oude mannetjes uit het niets, of eigenlijk vanaf de bankjes waar zij de hele ochtend rustig en onopvallend hun krantje leken te lezen, de set op en positioneerde zich tussen de camera en de figuranten. Verbaasd keek de opnameleider mij aan en liep op hen af. In het Engels vroeg zij hen vriendelijk aan de kant te gaan.

Ik stond te lachen, want het was wel schattig gezicht, die kereltjes die niet begrepen wat hen werd gevraagd. Totdat ook ik op hen afstapte en hen in Italiaans verzocht een paar passen opzij te gaan. Eén van hen reageerde direkt bijhoorllijk agressief!

In plat Romaans dialect, wat ik niet letterlijk verstond, eiste hij geld, anders zou hij niet aan de kant gaan. Hij zei zoiets als: 'Jullie verdienen hier allemaal geld? Wij ook!'

Voordat ik hem opzij kon duwen greep onze politie man mij bij de arm en gebood mij de zaak aan hem over te laten.

'Dit zijn niet zomaar oude mannetjes Pascal, dit is de locale maffia die haar kans schoon ziet om een extra centje bij te verdienen. Ik handel dit voor je af!'

Verbijsterd was ik. Wij werden door de maffia gesabotteerd! Ik vond het tegelijkertijd in ook wel weer grappig en spannend, wat een verhaal. In gedachten dankte ik mijn collega voor de tip van de undercover agent, die de 'schattige mannetjes' behendig wist af te voeren.

In de daaropeenvolgende dagen ontbraken dit soort verassingen, totdat wij, op de laatste, lange draaidag naar de fontijn Aqua di Paola reden. Wetende dat we iets gingen doen dat verboden was, zat ik enigszins gespannen naast mijn produktie assistent in de auto.

In kolonne reden wij door het schemerlicht over een typische Romaanse weg van keien, vol hobbels en gaten. Ter hoogte van de Spaanse Academie, wij waren zo'n honderd meter van de fontijn verwijderd, knipperde ik even met mijn ogen. Nee, het kon niet waar zijn! Er stroomde geen water vauit de monumentale gevel de fontein in. Geen druppel!

De gemeente-verlichting stond ook uit. Voor ons blaakte een groot zwart gat boven de skyline van Rome. Eenmaal geparkeerd kwam de opnameleider gehaast op mij aflopen. Ik keek haar verontschuldigend aan en haalde mijn schouder op: 'Heb ik dit?'

'Kun je iemand bellen?' vroeg zij.

'Bellen? Ja hoor, geen probleem het is zatedagnacht in Rome, ik denk dat ze op het gemeentehuis wel op mijn telefoontje zitten te wachten.'

Michiel kwam erbij staan.

'Jezus, Michiel wat erg dit, het spijt me maar ik heb even geen idee wat te doen nu. Geef mij een minuut.

Hij knikte: 'Ja joh geen probleem, ik voel dat jij dit gewoon gaat oplossen. Heb jij deze fontein wel eens zo gezien?'

Ik kon mijzelf wel een schop geven. Wat was ik stom geweest. Twee lokatie bezoeken gedaan maar allebei overdag ! Nooit was het in mijn botte hoofd opgekomen om de fontein ook 's nachts te checken.

De foto's waarmee ik Michiel had verleid om voor deze lokatie te kiezen had ik van internet geplukt. Aqua di Paola prachtig uitgelicht met indrukwekkende watervallen die op drie plekken het bassin instortte

Ik liep naar 'mijn' politieagent, die al stond te bellen met zijn connecties.

'Cosa possiamo fare?', ik had geen idee wat te doen

Hij bracht zijn wijsvinger naar zijn mond, draaide zich om, en vervolgde zijn gesprek in een sterk Romaans dialect dat ik niet begreep. Gespannen wachtte ik af.

Er was niemand anders waar ik op terug kon vallen, want in overleg met Michiel had ik geen melding gemaakt of vergunning aangevraagd. En had ik dat wel gedaan, wie kan je in Godsnaam bellen over de watertoevoer van een fontein in Rome op zaterdagnacht?

Hoofdschuddend kwam de agent een paar minuten later op mij af lopen.

Kut. Volgens hem was het ondenkbaar dat de fontein voor het ochtendgloren weer zou werken.

Met lood in mijn schoenen liep ik naar het bassin waar Michiel inmiddels was begonnen met de tekstrepetities van de acteurs. Mijn gezicht sprak boekdelen.

Michiel klopte mij op mijn schouder.

'We zijn er eigenlijk al uit. Maak je niet druk we doen het zonder water, maar ik ga absoluut het bassin in. Opgelucht schakelde ik direkt om.

'Prima Michiel, repeteer goed met alle betrokkenen, want dit kan echt maar één keer. Ten eerste heb je per acteur maar 1 set kleding èn, ja ik val in herhaling, we hebben geen toestemming'.

Balend dat ik zo'n slechte prestatie had geleverd, liep ik naar de catering voor een drankje.

Nog geen dertig minuten later galmden de woorden 'It's a wrap' door de Romaanse nacht.

Maarten Heijmans en Thomas Cammaert stonden zeiknat op het trottoir. De lampen die toch wat aandacht hadden getrokken van toeristen en mensen uit de buurt werden gedoofd en terwijl de acteurs door de kleedster naar het busje werden begeleid voor droge kleding, openden Michiel, de opnameleider en ik twee flessen brut.

'Top Pascal, dit waren echt fantastische opnamedagen hartstikke goed geregeld'

'Ja nou, op vanavod na dan', ik bleef ontevreden.

Beiden hamerden erop dat ik niet zo negatief moest zijn. Gebeurd was gebeurd en het was opgelost. Desondanks kon ik het moeilijk van mij afzetten dat ik zo'n belangrijke steek had laten vallen.

Ruim een half jaar later, het was inmiddels winter, zat ik samen met een vriend in het net verbouwde Nieuwe De La Mar theater in Amsterdam. Alle makers van 'Ramses' waren uitgenodigd voor de preview op groot doek. Een marathon voorstelling van tweeeenhalf uur. Naast verschillende televisie persoonlijkheden als Paul de Leeuw en Cornald Maas was ook Liesbeth List aanwezig. De zaal zat tot de nok toe helemaal vol.

Verbaasd was ik toen Michiel mij, totaal onverwacht, uitnodigde plaats te nemen op het podium tijdens zijn dankwoord. Het voelde als een eer om naast al die professionals te mogen staan die ruim drie maanden lang, dag in dag uit aan de produktie hadden gewerkt.

Wederom een half jaar later bleek de televisie serie, uitgezonden door de AvroTros een hit met hoge kijkcijfers en mooie waarderingen. Nog eens zes maanden later werd de serie over het leven van Ramses Shaffy bekroond met onder andere een Nipkowschijf en een TV-beeld voor beste drama serie. De prijzenregen hield niet op. In Berlijn won Michiel de 'Prix Europe' en dankzij de acteer prestaties van Maarten Heijmans, die in New York een Emmy in de wacht sleepte, kreeg 'Ramses' ook internationaal de erkenning die zij verdiende.

Wat een spektakel, wat een mooi vak, ook zonder werkende fontijn!   

VIDEO: The Making Of Ramses 

VIDEO : trailer Ramses