Backstage bij Puccini
Leestijd: 3 minuten
Zondag 3 januari 2021 ging de documentaire over het spraakmakende leven van de Italiaanse componist Giacomo Puccini in premiere bij de NTR op NPO2. In vier afleveringen reist Chazia Mourali door Italie, op zoek naar de waarheid over de componist waarvan wordt beweerd dat hij een vrouwenhater en een sadist was. Hoe is het mogelijk dat een man, die middels zijn muziek zoveel mensen samen brengt, emotioneerd en hoop geeft, zo'n slechte reputatie heeft? En belangrijker nog, klopt dat beeld wel?
Chazia Mourali, journaliste en opera liefhebber, is een sterke, intelligente vrouw die wil weten of het mag. Mag je in tijden van #metoo fan zijn van een man en zijn werk, waarin de ene na de andere vrouw wreed wordt geofferd om een verhaal te vertellen?
Ik had niets, of laten we zeggen weinig, met opera. Aida heb ik gezien en Tosca zelfs twee keer waarbij ik zowel de eerste als de tweede keer in slaap ben gevallen. Dat zegt genoeg. Toen ik door de produktiemaatschappij SkyhighTV werd benaderd om voor deze serie als line producer aan de slag te gaan, was ik dan ook een nitwit, maar direkt enthousiast. Wanneer het om werk gaat grijp ik een opdracht met beide handen aan en ga er voor de volle honderd procent voor.
Zo ontdekte ik de man àchter de componist. Een levensgenieter die rond het jaar 1900 al een leven leidde dat zèlfs vandaag de dag aan weinigen is toebedeeld. Zijn persoon boeide mij dus snel en naarmate ik hem tijdens de research beter leerde kennen ontwikkelde zich automatisch ook de interese in zijn werk dat strikt aan zijn priveleven was verbonden.
Ruim negen maanden later ben ik nog immer geen fan van Puccini of van 'de opera', maar nu ik zijn geschiedenis ken (zijn passie, zijn verlangens, zijn angsten en zijn inspiratiebronnen) lijken zijn composities toegangkelijker en begrijpelijk geworden. Verschillende momenten uit zijn opera's kunnen mij nu daadwerkelijk emotioneren.
Halverwege de rit werd duidelijk dat de derde aflevering, die voor 80% zou worden opgenomen in New York, onmogelijk bleek om waar te maken. Dat werd een probleem voor de geplande chronologie binnen de documentaire. Chazia en de regisseur Richard den Dulk beschrijven Puccini immers door de verhaallijnen van zijn opera's parralel te leggen aan zijn leven en daar ging een deel van ontbreken. 'Fanciulla del West' over een meisje in Amerika kwam te vervallen, wat inhoudelijk voor een enorme breuk in het verhaal zorgde. Op uiterst korte termijn wisten Chiazia en Richard de schade echter te herstellen door een andere opera te ontleden en te verkennen. Dankzij de keuze voor Madame Butterfly was er geen noodzaak meer om naar het inmiddels afgesloten Amerika te reizen en kon de gehele produktie in Italie worden afgerond.
Ik ben een bevoorrecht mens, want de voorproduktie van een programma betekent dat ik vooruit reis. De lokaties en personen die uiteindelijk in een programma te zien zijn heb ik vooraf meestal één of twee keer bezocht en in enkele gevallen zelfs drie maal. Deze bezoeken hebben twee redenen. Ten eerste logistiek produktioneel. Is een lokatie makkelijk bereikbaar? Waar kun je het beste parkeren? Is er een hotel in de buurt? Hebben we een vergunning nodig om opnames te maken? Is er een lunchgelegenheid in de buurt etcetera. In tijden van Covid waren dit overigens minder 'banale' zaken dan normaal het geval is.
Vaak maak ik een afspraak bij de gemeente om goodwill te creeeren en middels hen kan ik meestal ook rekenen op hulp van politie of andere instellingen. Verder kijk ik bijvoorbeeld waar de zon zal staan op het uur dat wij gaan draaien en hoe het zit met bijvoorbeeld geluidsoverlast van verkeer.
Kortom, vanaf het moment dat ik mijn auto parkeer gaat mijn produktieradar aan om alle mogelijke stoorfactors voor een opname te elimineren of op zijn minst te vermijden. Na dertig jaar televisie maken is dit een tweede natuur geworden en kost dus geen inspanning meer.
Vervolgens is er de inhoudelijke voorproduktie of redactie. Vaak een stuk gecompliceerder. Is de persoon met wie ik een afspraak heb innemend genoeg? Wordt het juiste verhaal verteld? Vertaling: vertelt hij wat wij nodig hebben? Tijdens een interview leggen we niemand woorden in de mond, maar het is wel noodzakelijk dat deze persoon op een natuurlijke wijze dàt deel vertelt wat wij willen horen. Ondanks dat blijft het belangijk flexibel te zijn en ontvankelijk, want iemand kan met kleine pareltjes komen die een programma rijker maken, maar die wij niet hadden voorzien.
In aflevering twee klimt Chazia het dak op van één van de beroemdste kerken van Rome. Je kan geen boek openslaan of er staat te lezen dat de componist zich voor zijn eerste noten in de tweede acte van Tosca liet inspireren door deze kerkklokken die hoog boven de daken van Rome hangen. Dagelijks luidden zij om de stad te doen ontwaken. Deze galmende monsters waren een manier om indruk te maken op Puccini's grootste concurrent, de componist Verdi. Als kroonprins van de opera wilde Puccini de koning van de opera aftroeven.
Het geplande interview met een klokkenspecialist die precies dit verhaal zou vertellen kon helaas niet doorgaan en dus moest ik op zoek naar een vervanger. Ik herinnerde mij dat ik ooit met een gids door Rome had gelopen en zijn kantoor was op 200 meter van de kerk. Deze man was een historicus, en wist niets van het geluid van klokken, maar des te meer over de geschiedenis van Rome èn haar klokken.
Zo sprak Chazia uiteindelijk niet alleen met een professional die het verhaal bevestigde, maar hij kwam ook met een ander, prachtig verhaal. De keuze van Puccini voor het geluid van deze klokken stond namelijk metafoor voor een belangrijk politiek- en geschiedkundig Italiaans verhaal. Een overwinning, een viering een bevestiging...
Hier geen spoilers dus kijk naar de aflevering van volgende week.
Uiteraard kreeg ik in de aanloop naar de opnames van dit programma al snel te maken met managers van beroemde operazangers en persvoorlichters van belangrijke theaters. De operawereld is klein, maar geniet hier in Italie enorm veel aanzien. Dat weten deze individuen en sommigen lenen daar hun bestaansrecht aan. Als producer van een televisie programma, moet je dan op je tenen lopen. Televisie is immers 'trash'. Werkelijk, ik denk dat het makkelijker is een audientie bij koningin Elizabeth aan te vragen, dan een lokatiebezoek op het toneel van 'La Scala'.
Bij gratie God's kwam het bezoek en de toestemming er uiteindelijk, totdat... Corona roet in het eten gooide. Verschillende personeelsleden van het wereldberoemde theater bleken positief getest. De deuren gingen op slot en de opnames werden gecancelled.
Een documentaire draaien in Italie, over Puccini, zonder het belangrijkste operahuis ter wereld? Ja het kan....en het moest. Zeker, Puccini wordt vandaag de dag met regelmaat opgevoerd in het walhalla in Milaan, maar was het niet zo dat zijn allereerste premiere in die stad een enorme flop was? Inderdaad... Zo kreeg een ander theater, in een andere stad, een belangrijkere rol in het leven van Puccini en in onze documentaire...
Er volgen nog drie afleveringen waarvoor we kriskras door Italie hebben gereist, dus ik hoop dat jullie de tijd nemen om daar naar te kijken. Nog een paar memorabile momenten?
Volgens afspraak met een geprintte draaivergunning aankomen bij het Vaticaan en in de stromende regen van de agenten horen dat ze geen idee hebben wie die vergunning heeft afgegeven. 'Jullie mogen er niet in'.
Chiazia die een proefrit maakt in een gehuurde oldtimer die bij aankomst zo gammel was dat ik dacht dat de wagen het weggetje vol gaten en stenen niet zou overleven.
Vier uur wachten in een speciaal gereserveerde suite van een 5sterren hotel in Florence, met uitzicht op de 'Ponte Vecchio', zonder dat de operazangeres ooit is komen opdagen voor het interview, omdat ze thuis zat te huilen om haar afgelaste voorstelling..., door Corona.
Je maakt wat mee.... I love my job!
P.S. de Nederlandse omroepen werken tegenwoordig niet meer met aftiteling, dus hier een eervolle vermelding voor mijn super collega's:
Regie: Richard den Dulk, Produktieleiding: Marleen Bakker, Camera: Dave Vaessen, Geluid: Peter van de Berg, Vertaling/produktie ass: Saskia van de Graaf en Elena Benvenuti
Reacties
Een reactie posten